آیا با عوامل مختلف زمینه‌ساز کاهش شنوایی آشنا هستید؟ دلایل زیادی از جمله قرارگرفتن در معرض اصوات ناهنجار و یا استفاده از برخی داروهای خاص می‌توانند بر روی شنوایی شما تاثیرگذار باشند. انستیتوی ملی سلامت آمریکا (NIH) تخمین می‌زند که نزدیک به 37.5 میلیون آمریکایی مبتلا به افت شنوایی قابل توجه هستند و محققین همچنان به مطالعه‌ی تمامی علل ممکن کاهش شنوایی به عنوان یکی از شایع‌ترین مشکلات سلامتی در افراد بالای 12 سال مشغولند. جهت یافتن درمان مناسب برای مشکلات شنوایی، درک علت بروز آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. در ادامه به شرح برخی از علل کم شنوایی می‌پردازیم.
علل کم شنوایی
علل کم شنوایی می تواند ناشی از دلایل زیر باشد:
1. کم شنوایی ارثی از بزرگ‌ترین علل کم شنوایی
افت شنوایی ارثی می‌تواند از نوع انتقالی، حسی-عصبی و یا ترکیبی (آمیخته) باشد و علت بروز آن اختلال ژنتیکی انتقال یافته از ژن والدین به نوزاد است. تحقیقی که در دانشگاه واشنگتن (در سیاتل) انجام شد، نشان داد که بیش از 400 نوع سندرم ژنتیکی شناخته شده وجود دارد که می‌تواند با کاهش شنوایی همراه باشد.
برخی از این سندرم‌ها عبارتند از:
- سندرم واردنبرگ (Waardenburg syndrome)
- سندرم برانشیو اوتورنال (Branchiootorenal syndrome)
- سندرم استیکلر (Stickler syndrome)
- سندرم آشر (Usher syndrome)
- سندرم پندرد (Pendred syndrome)
- سندرم آلپورت (Alport syndrome)
در حالی که بسیاری از کاهش شنوایی ارثی در زمان تولد خود را نشان می‌دهند، برخی دیگر ممکن است علائمشان در طی زمان بروز کند.
2. علل کم شنوایی ناشی از افزایش سن و پیرگوشی
علائم این نوع کاهش شنوایی به شرح زیر است:
- صحبت‌کردن دیگران مبهم و جویده جویده شنیده می‌شود.
- تفاوت نوع تلفظ “س” و “ث” قابل تشخیص نیست.
- صداهای پس‌زمینه می‌توانند مانع شنیدن صدای مکالمه با دیگر افراد شوند.
- صدای مردان بهتر از صدای زنان قابل تشخیص است.
- صدای زنگ مداوم در گوش احساس می‌شود.
- صداهای بلند بیش از اندازه آزاردهنده می‌شوند.
افت شنوایی مرتبط با سن که اصطلاحا به آن پیرگوشی (presbycusis) نیز گفته می شود، که از علل کم شنوایی در افراد است که با گذشت زمان اتفاق می‌افتد. این نوع کاهش شنوایی دائمی است و برای صداهای زیر، مانند صدای چهچهه‌ی پرندگان یا زنگ تلفن، بیشتر خود را نشان می‌دهد.
علائم مختلفی برای کاهش شنوایی مرتبط با سن وجود دارد ولی عمده‌ترین آنها عبارتند از:
- شکایت از مبهم حرف زدن دیگران
- سختی در درک مکالمات به خصوص در حضور نویز محیطی
- آزاردهنده بودن یا بیش از حد بلند به نظر رسیدن برخی اصوات
- وزوز گوش
از آنجا که کاهش شنوایی با سن نوعی کم شنوایی حسی-عصبی محسوب می‌شود، عموما در اثر بروز تغییراتی در گوش داخلی فرد با بالاتر رفتن سن وی ناشی می‌گردد. همچنین این نوع کاهش شنوایی می‌تواند در اثر تغییرات در گوش میانی و یا در طول مسیرهای عصبی متصل به مغز نیز رخ دهد. تغییرات در میزان خون‌رسانی به گوش در اثر بیماری های قلبی، فشار خون بالا و یا مشکلات عروق نیز می‌توانند در بروز این نوع کم شنوایی دخیل باشند.
پیرگوشی همچنین به عنوان کاهش شنوایی انتقالی نیز می‌تواند طبقه‌بندی شود. در این حالت، از بین رفتن حساسیت نسبت به اصوات در اثر بروز ناهنجاری‌هایی در گوش خارجی یا گوش میانی رخ می‌دهد. به علت بروز این ناهنجاری‌ها، عملکرد سه استخوانچه‌ی شنوایی و یا پرده‌ی گوش به مخاطره می‌افتد که این امر به مرور زمان باعث افت شنوایی می‌شود.
افت شنوایی ناشی از بالارفتن سن معمولا هر دو گوش را درگیر می‌کند و به صورت تدریجی نیز اثر خود را نشان می‌دهد. به علت ماهیت تدریجی این نوع افت شنوایی، تشخیص آن نیز معمولا سخت‌تر از دیگر انواع است.
3. اصوات ناهنجار از علل کم شنوایی
این نوع کاهش شنوایی در اثر قرارگرفتن طولانی‌مدت در معرض اصوات ناهنجار و بلند رخ می‌دهد. قرارگیری دائم در معرض اصوات روزمره از قبیل صدای وسایل نقلیه، ساخت‌وساز، محیط‌های اداری شلوغ و یا صدای موسیقی بلند می‌تواند اثر نامطلوبی بر شنوایی فرد بگذارد. اگرچه کاهش شنوایی ناشی از اصوات ناهنجار و بلند به صورت ذاتی موقتی است، اما به صورت مکرر و در مقادیر زیاد در معرض این نوع اصوات قرارگرفتن، می‌تواند به سلول‌های مویی شکل گوش داخلی آسیب برساند و سبب تبدیل کاهش شنوایی موقت به نوع دائمی آن بشود.
مرکز پیشگیری و کنترل بیماری آمریکا (Center for Disease Control and Prevention) تخمین می‌زند که از هر ده نفر بین سنین 6 تا 19 سال، بیش از یک نفر، آسیب دائمی به شنوایی خود را تجربه کرده که علت آن قرارگیری در معرض صدا های ناهنجار بوده است. انواع مختلف این صدا های مضر مشتمل بر پخش موسیقی بلند از هدفون و یا بلندگوها به‌علاوه‌ی صداهای ساخت‌وساز و یا وسایل کار بوده‌اند. برای آشنایی با روش های پیشگیری افت شنوایی به مقاله «کاهش شنوایی ناشی از نویز» مراجعه کنید.
نکته‌ی مهم و قابل توجه این است که این نوع کاهش شنوایی می‌تواند قابل پیشگیری باشد. افراد می‌توانند با کاهش تماس خود با صدا های بلند و ناهنجار، خود را در برابر خطر کاهش شنوایی مصون کنند. اقدامات پیشگیرانه در برابر این نوع کاهش شنوایی می‌تواند از نوع استفاده از گوش‌گیر در محیط‌های پرسروصدا و کم کردن صدای موسیقی و محدودکردن بلندی صدا در صورت استفاده از هدفون باشد.
4. کاهش شنوایی ناشی از بیماری
علاوه بر مشکلات شنوایی ناشی از عوامل ارثی، بیماری‌های گوناگونی نیز وجود دارند که به مرور زمان می‌توانند تاثیر مخرب بر شنوایی افراد داشته باشند. اتوسکلروز (Otosclerosis) به عنوان مثال یک بیماری است که بر حرکت استخوانچه‌های گوش میانی تاثیر می‌گذارد و سبب کاهش شنوایی از نوع انتقالی می‌شود. این بیماری عموما به وسیله‌ی جراحی قابل درمان است.
بیماری منیر (Meniere’s disease) نیز مثال دیگری از انواع بیماری‌های مخرب شنوایی است. علت بروز این بیماری مشخص نیست، اما عوارض آن معمولا شامل کاهش شنوایی حسی-عصبی، سرگیجه، شنیدن صدای زنگ در گوش و حساسیت به اصوات بلند می‌شود. این سندرم می‌تواند موقت باشد ولی به مرور زمان امکان دائمی شدن آن نیز وجود دارد.
بیماری‌های خودایمنی در گوش داخلی می‌توانند سبب ناشنوایی ناگهانی و سریع شوند که باید در اسرع وقت به مداوای آن پرداخت. در صورتی که مداخله‌ی پزشکی به موقع و سریع انجام شود، آسیب این بیماری به شنوایی فرد مبتلا در حداقل خود باقی خواهد ماند.
افرادی که به این نوع از کاهش شنوایی مبتلا می‌شوند، غالبا قادر به تشخیص علایم آن هستند، ولی در تشخیص نوع ناهنجاری رخ‌داده به مشکل برمی‌خورند.
5. داروهای اتوتوکسیک (Ototoxic) از علل کم شنوایی
ارتباط مستقیمی بین استفاده از انواع داروها و کاهش شنوایی کشف شده است.
عموما مقادیر زیادی از این نوع داروها باید توسط فرد مصرف شود تا تاثیر منفی آن بر شنوایی محسوس باشد، اما تحقیقات هنوز در رابطه با چند و چون این پروسه‌ی تاثیرگذاری ادامه دارد. برخی از داروهای اتوتوکسیک شناخته شده عبارتند از: آنتی‌بیوتیک‌های آمینوگلیکوسیدی (aminoglycoside)، آسپرین، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و داروهایی که در شیمی‌درمانی استفاده می‌شوند.
افت شنوایی ناشی از داروهای اتوتوکسیک عموما دائمی محسوب می‌شود.
6. تومورها یا آسیب‌های وارده به سر از علل کم شنوایی
نوع دیگری از علل کم شنوایی، آسیب‌های وارد آمده به سر و تومورها هستند. به عنوان مثال آکوستیک نوروما (acoustic neuroma) نوعی از تومورهای خوش خیم سیستم شنوایی است که مستقیما باعث ناشنوایی می‌گردد. افرادی که به علت پدیدآمدن تومور، کاهش شنوایی را تجربه می‌کنند، غالبا احساس وزوز گوش و یا حس پری و سنگینی در یک یا هر دو گوش خود دارند. اصوات نیز به صورت محو و مبهم به گوش این افراد می‌رسند و غالبا باعث ایجاد حس گنگی در آنها می‌شوند. کاهش شنوایی در اثر تومورها هم به صورت دارویی هم به کمک جراحی ممکن است قابل درمان باشند و این نوع ضایعات ممکن است از علل کم شنوایی موقت یا دائم گردند.
در شرایطی که آسیب فیزیکی به سر فردی وارد شود نیز ممکن است در اثر جراحت وارده، ساختار گوش داخلی دچار اختلال شود و در نتیجه‌ی آن کاهش شنوایی دائم یا موقت اتفاق بیفتد. هرگونه آسیب از این نوع، باید توسط پزشک معاینه شود. این معاینه غالبا شامل تست شنوایی و بینایی می‌گردد.
درک علت کم شنوایی می‌تواند به متخصص شنوایی کمک کند تا درمان مناسب‌تری برای فرد مبتلا در نظر بگیرد. افرادی که هرگونه علائمی از کاهش شنوایی را تجربه می‌کنند باید در اولین فرصت توسط پزشک مورد معاینه قرار گیرند تا روند درمانی مناسب برای آنها در نظر گرفته شود.
سخن پایانی
در مقاله امروز از مجموعه مقالات بلاگ وب سایت رسمی تیلا کلینیک، در زمینه علل کم شنوایی توضیحاتی را ارائه دادیم و جزئیات مهم در این خصوص را بررسی کردیم. همان طور که در این مقاله خواندید، علل کم شنوایی می‌توانند مختلف باشند و بر اثر انواع عوامل، کم شنوایی می‌تواند در افراد پدید بیاید. در این خصوص، اگر به راهنمایی بیشتر نیاز دارید، می‌توانید سوالات خود را در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
