متخصصین شنوایی به منظور ارائه‌ی پیشنهادهای هرچه بهتر جهت درمان مشکلات شنوایی شما، نیاز به شناخت انواع کم شنوایی دارند. کاهش شنوایی یا از دست رفتن کامل آن می‌تواند تاثیرات نامطلوبی بر زندگی افراد بگذارد، اما با تشخیص و درک صحیح علائم انواع کم شنوایی می‌توان روند تشخیص و درمان این مشکل را تسهیل کرد. علائم کم شنوایی بسته به میزان، نوع و شدت آن می‌تواند از عدم توانایی درک حتی یک کلمه تا مشکلات عمده در برقراری ارتباط با دیگران، متغیر باشد.
کاهش شنوایی در همه‌ی افراد به صورت یکسان و با دلایل مشابه اتفاق نمی‌افتد. این عارضه انواع، دلایل و نشانه‌های گوناگونی دارد. جهت یافتن بهترین و مناسب‌ترین درمان برای افت شنوایی، تعیین نوع آن از اهمیت اساسی برخوردار است. در ادامه، با انواع کم شنوایی و روش درمان و نشانه ها و علائم کم شنوایی بیشتر آشنا خواهیم شد.
انواع کم شنوایی
آسیب‌های شنوایی به سه دسته‌ی عمده تقسیم می‌شوند که هرکدام از آنها علائم، علل و روشهای درمانی خاص خودشان را دارند. در ادامه به بررسی انواع کم شنوایی می پردازیم. اما قبل از آن، توصیه می‌کنیم راه های پیشگیری از کم شنوایی را بشناسید تا حتی الامکان با این مشکلات، رو به رو نشوید.
1. کم شنوایی حسی عصبی
Sensorineural Hearing Loss
یکی از شایع‌ترین انواع کم شنوایی، با نام کم شنوایی حسی-عصبی شناخته می‌شود. این نوع کاهش شنوایی، دائمی است و هنگامی رخ می‌دهد که یا سلول‌های مویی‌شکل در گوش داخلی آسیب می‌بینند و یا مستقیما خود عصب شنوایی درگیر می‌شود که در هر دو حالت انتقال سیگنال‌های عصبی به مغز دچار اختلال می شود. سیگنال‌های مسدود شده، غالبا اطلاعاتی درباره‌ی بلندی و شفافیت صدا را با خود حمل می کنند.
– علل کاهش شنوایی حسی عصبی
قرار گرفتن در معرض صداهای بلند بصورت مداوم می‌تواند باعث ایجاد افت شنوایی از نوع حسی عصبی شود.
اگر نوزادی با این نوع از آسیب شنوایی متولد شود، علت اصلی آن در اکثر موارد سندروم‌های ژنتیک است. در غیر این صورت عفونت‌های انتقال یافته از مادر به جنین در داخل رحم سبب بروز این نوع از افت شنوایی می شود. از انواع این عفونت‌ها می‌توان توکسوپلاسموز (toxoplasmosis)، سرخجه (rubella) و یا هرپس (herpes) را نام برد.
وقتی این نوع ضایعه در درازمدت و با افزایش سن فرد شکل می‌گیرد، عوامل زیادی ممکن است سبب بروز آن شده باشند، از قبیل:
- زوال ناشی از بالا رفتن سن، پیرگوشی (presbycusis)
- بیماری‌های عروقی
- بیماری‌های خودایمنی Auto-Immune
- عفونت‌هایی از قبیل مننژیت، اوریون، مخملک و سرخک
- آسیب‌های ناشی از ضربه (تروما – Trauma)
- صداهای بسیار بلند که برای مدت طولانی شنیده شوند
- بیماری منیر (Meniere)
- آکوستیک نوروما (acoustic neuroma) و یا ضایعات سرطانی دیگر در گوش داخلی
- عوارض جانبی ناشی از مصرف برخی داروها
- در معرض اصوات ناهنجار قرار گرفتن
– علائم کم شنوایی حسی عصبی
امروزه کم شنوایی حسی-عصبی از رایج‌ترین انواع کم شنوایی در بین افراد است. این نوع از کاهش شنوایی معمولا به سن بستگی دارد و هنگامی رخ می‌دهد که گوش داخلی و یا عصب شنوایی آسیب دیده‌اند و قادر به ارسال سیگنال لازم به مغز نیستند. کاهش شنوایی حسی-عصبی همچنین می‌تواند توسط ویروس، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اصوات بلند و اختلال در سیستم خون‌رسانی ایجاد شود. افرادی که از کم شنوایی حسی-عصبی رنج می‌برند عموما ابراز می‌کنند که قادر به شنیدن صدای صحبت‌کردن افراد هستند، ولی صحبت‌های افراد به قدر کافی واضح نیست. این افراد غالبا صدای بقیه را بصورت “من من کردن” می شنوند و درک خوبی از گفتار ندارند.
افت شنوایی حسی-عصبی غالبا بر روی بلندی و شفافیت صدا تاثیر میگذارد. از آن‌جایی که این نوع از افت شنوایی معمولا به مرور زمان خود را نشان می‌دهد، تلاش برای تشخیص هرچه زودتر آن اهمیت بسیار زیادی دارد. از علائم کم شنوایی حسی-عصبی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اصوات مزاحم یا خیلی بلند یا خیلی آهسته به گوش می‌رسند.
- دنبال کردن صحبت‌های دو یا چند نفر هنگامی که همزمان صحبت می‌کنند سخت می‌شود.
- گوش‌کردن به صحبت افراد در محیط‌های شلوغ با دشواری رو به رو می شود (به عنوان مثال در ایستگاه‌های قطار، ساختمان‌های در حال ساخت، نمایشگاه‌ها، باشگاههای ورزشی و غیره).
- عدم وجود شفافیت کافی در هنگام گوش‌کردن به صحبت افراد. برخی از صداهای گفتاری سخت‌تر شنیده می‌شوند (مانند “س” یا “ت”).
- صدای صحبت دیگران نامفهوم (حالت “من من کردن”) به گوش می‌رسد.
- صدای وزوز و زنگ مداوم در گوش شنیده می‌شود.
- فرد احساس گیجی و عدم تعادل می‌کند.
- اعوجاج صدای موسیقی یا رادیو
- بلندکردن صدای تلویزیون و رادیو
- درخواست از افراد برای تکرار گفته‌هایشان
از آن‌جا که افت شنوایی از نوع حسی-عصبی معمولا دائمی است، توصیه می‌شود که افراد مبتلا به این نوع کم شنوایی، توسط متخصصین شنوایی شناسی، مورد معاینه قرار گیرند. این نوع ضایعات شنوایی غالبا به وسیله‌ی سمعک و یا دیگر تکنولوژی‌های کمک‌شنوایی قابل درمان هستند.
– درمان افت شنوایی حسی عصبی
هیچ‌گونه راه حل درمانی-دارویی و یا جراحی خاصی تا به امروز برای ترمیم سلول‌های مویی شکل داخلی گوش و یا عصب شنوایی ارائه نشده است. با این حال بسته به میزان شدت کم شنوایی می توان از سمعک و یا کاشت حلزون شنوایی برای درمان کم شنوایی حسی-عصبی بهره برد. تجهیزات کمک‌شنوایی از قبیل دستگاه‌های هشدار، ساعت‌های مجهز به ویبره و تلفن‌های دارای قابلیت تبدیل صوت به نوشتار، در کنار یکدیگر درمان جامعی را برای این نوع از کاهش شنوایی ارائه می‌کنند.
2. کم شنوایی انتقالی
Conductive Hearing Loss
نوع غیر معمول تر کم شنوایی، کم شنوایی انتقالی است که در اثر وجود مانع یا آسیب رسیدن به گوش خارجی یا گوش میانی رخ می‌دهد و مانع انتقال صدا به گوش داخلی می‌شود. این نوع از افت شنوایی می‌تواند بسته به علت آن، دائمی یا موقت باشد.
– علل کم شنوایی انتقالی
علل بروز کاهش شنوایی انتقالی به این بستگی دارد که چه قسمتی از گوش دچار اختلال است، گوش خارجی و یا گوش میانی
گوش خارجی
- استنوز (Stenosis) یا باریک‌شدن مجرای شنوایی
- تجمع واکس گوش
- اگزوتوز (Exotoses) که شکل‌گیری برجستگی‌های شبه‌استخوانی داخل مجرای گوش است و می‌تواند به صورت بالقوه باعث بسته شدن مسیر انتقال صوت شود.
- اوتیت گوش خارجی (Otitis Externa) یا گوش شناگر که عفونت و التهاب گوش خارجی است.
- موانعی که توسط اجسام خارجی قرار گرفته در گوش به وجود می‌آیند.
گوش میانی
- به وجود آمدن شکاف در پرده‌ی گوش که توسط جراحت، عفونت و یا تغییرات سریع و شدید در فشار هوا به وجود می‌آید.
- تیمپانوسکلروز (Tympanosclerosis) که در واقع ضخیم شدن پرده‌ی گوش است.
- اوتیت گوش میانی (Otitis Media) یا تجمع مایع در گوش میانی
- بسته شدن لوله‌ی استاش (Eustachian) که گوش میانی را به پشت حلق و بینی مرتبط می‌کند.
- اتوسکلروز (Otosclerosis) که یک پدیده‌ی نادر پزشکی است که در آن استخوانچه‌های گوش میانی قابلیت حرکت خود را از دست می‌دهند.
- رشد تومور در گوش میانی، مانند تومورهای کولستتوما (Cholesteatoma) و یا گلوموس (Glomus)
- قطع اتصالات استخوانچه‌های گوش میانی در اثر آسیب و یا ضربه‌ی شدید
علائم کم شنوایی انتقالی
کاهش شنوایی انتقالی در اثر ایجاد مشکلاتی در گوش خارجی یا میانی رخ می‌دهد. کم شنوایی انتقالی به علت مسدود شدن مسیر انتقال صدا به گوش داخلی ایجاد می شود. این نوع از کاهش شنوایی، معمولا موقت است و می‌تواند در اثر تجمع واکس گوش یا مایع در گوش میانی و یا پارگی پرده‌ی گوش ایجاد شود. با وجود این که افت شنوایی انتقالی، عموما به وسیله‌ی دارو قابل درمان است، فرد مبتلا حتما باید به یک متخصص شنوایی شناس برای ارزیابی دقیقتر مشکل، مراجعه نماید.
فردی که از کاهش شنوایی انتقالی رنج می‌برد صدا ها را آرام‌تر و با بلندی کمتری می شنود، اما مشکلی با شفافیت و وضوح صدا ندارد. افرادی که با این نوع افت شنوایی درگیر هستند غالبا مشکل خود را با بالاتر بردن صدای تلویزیون یا رادیو حل می‌کنند. از علائم افت شنوایی انتقالی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- راحت‌تر شنیدن با یک گوش نسبت به گوش دیگر
- احساس درد در یک یا هر دو گوش
- احساس فشار در یک یا هر دو گوش
- احساس کلافگی در مکالمه با تلفن
- استشمام بوی مخصوصی از کانال شنوایی
- احساس بلندتر یا متفاوت شنیدن صدای خود فرد.
- بلندکردن صدای تلویزیون و رادیو
- درخواست از افراد برای تکرار صحبت‌هایشان
– درمان افت شنوایی انتقالی
به صورت معمول درمان‌هایی از نوع دارویی و یا جراحی برای مبتلایان به کاهش شنوایی انتقالی جهت بهبود علائم و شرایطشان وجود دارد. به عنوان مثال کاهش شنوایی انتقالی ایجاد شده در اثر تجمع واکس گوش، وجود شی خارجی در مسیر، رشد غیرعادی بافت در مجرای شنوایی و یا انواع عفونت ها معمولا به صورت دارویی قابل درمان هستند، اما گاهی نیاز به اعمال جراحی نیز پیدا می‌شود. این عوامل اکثر اوقات سبب کاهش شنوایی موقت می‌شود. متخصص شنوایی با بررسی سطح شنوایی فرد مبتلا و معاینه‌ی وی قادر به تعیین نوع درمان کم شنوایی مورد نیاز برای او خواهد بود.
افت شنوایی انتقالی ایجاد شده در اثر رخدادهای نامعمول از قبیل استنوز مجرای شنوایی، اگزوتوز، اتواسکلروز و یا قطع زنجیره‌ی ارتعاشی استخوانچه‌های گوش از نظر درمانی پروسه‌ی پیچیده‌تری را طلب می‌کنند و ممکن است به عنوان کم شنوایی دائمی نیز تلقی شوند. مشکلات این نوع آسیب‌های انتقالی می‌تواند از طریق استفاده از سمعک‌های معمول و یا سمعک های انتقال‌دهنده‌ی صوت از طریق استخوان، ایمپلنت‌های قرارگیرنده در استخوان و یا ایمپلنت‌های گوش میانی مرتفع گردند. دستگاه‌های کمک‌شنوایی نیز از قبیل تلفن‌ها یا هدفون‌های تقویت شده نیز می‌توانند راه‌حل جامعی برای این نوع از آسیب‌های شنوایی ارائه کنند.
3. کم شنوایی ترکیبی و یا آمیخته
Mixed Hearing Loss
کم شنوایی ترکیبی به صورت ترکیب هرکدام از آسیب‌ها و علائم کم شنوایی حسی-عصبی و کاهش شنوایی انتقالی می‌تواند بروز یابد. برای آشنایی بیشتر با این نوع کم شنوایی می‌توانید مقاله «کم شنوایی آمیخته» را مطالعه نمایید.
– علل کم شنوایی ترکیبی
کاهش شنوایی ترکیبی عموما هنگامی رخ می‌دهد که گوش با نوعی تروما و آسیب شدید روبه‌رو می‌شود. این نوع آسیب به مرور زمان نیز ممکن است رخ دهد: هنگامی که یکی از ضایعات ذکر شده به مرور زمان با ضایعه‌ی دیگری همراه می‌شود. به عنوان مثال فردی ممکن است مدتی طولانی مبتلا به کم شنوایی انتقالی باشد و سپس به زوال شنوایی ناشی از بالارفتن سن (پیرگوشی) نیز مبتلا گردد. یا در حالت دیگر فردی مبتلا به کاهش شنوایی حسی-عصبی ممکن است موقتا به کاهش شنوایی انتقالی به دلیل تجمع واکس گوش مبتلا شود.
– علائم کم شنوایی ترکیبی
گاهی ممکن است کاهش شنوایی به صورت ترکیبی از نوع انتقالی و حسی-عصبی باشد. در صورت رخ‌دادن این نوع از کاهش شنوایی، علائم مشترک دو نوع ذکر شده نیز معمولا خود را نشان می‌دهند. علائم کم شنوایی ترکیبی شامل موارد زیر می‌شود:
- سختی در درک صحیح مکالمات روزمره
- سختی در شنیدن تلویزیون و رادیو در بلندی‌های صدای معمول
- درخواست از افراد برای تکرار گفته‌هایشان
از آن‌جا که کاهش شنوایی ترکیبی به صورت‌های مختلفی بر افراد تاثیر میگذارد، ترکیبی از درمان‌های دارویی، لوازم کمک‌شنوایی و بعضا جراحی نیز برای درمان آن به کار می‌رود.
کم شنوایی اکثر اوقات مقوله‌ای خجالت‌آور و بعضا غیر قابل پذیرش از طرف مبتلایان به آن به شمار می‌رود. از آن‌جایی که بسیاری از افراد کم شنوا، نگران راحتی، ظاهر و هزینه‌های سمعک و دیگر تکنولوژی‌های درمانی هستند، ممکن است بیان مشکلات شنوایی خود را به تعویق بیاندازند که این امر در درازمدت سبب بروز حادتر علائم کم شنوایی می‌گردد. بنابراین توصیه می‌شود در صورتی که فردی شنوایی خود را رو به کاهش می‌بیند، حتما این موضوع را با متخصصین سلامت شنوایی در میان بگذارد.
– درمان افت شنوایی ترکیبی
درمان انواع کم شنوایی ترکیبی بستگی به سهم هرکدام از انواع ضایعات حسی-عصبی و انتقالی در ضایعه‌ی کلی دارد. در صورتی که کم شنوایی ترکیبی بیشتربه واسطه مشکلات انتقالی باشد، روشهای جراحی و یا درمان‌های دارویی می‌توانند در درمان آن موثرتر واقع شوند. در صورتی که نقش ضایعات حسی-عصبی در کاهش شنوایی ترکیبی پررنگ‌تر باشد، سمعک‌ها و ایمپلنت‌های گوناگون انتخاب‌های بهتری جهت درمان به شمار می‌روند.
نشانه های رایج و علائم کم شنوایی
بنا به گفته انستیتوی ملی ناشنوایی و اختلالات ارتباطی آمریکا، از هر پنج شهروند آمریکایی یک نفر با درجاتی از افت شنوایی در حداقل یک گوش خود دست و پنجه نرم می‌کند. هنگامی که سن افراد به 65 سال برسد این آمار به یک نفر از سه نفر افزایش می‌یابد.
علائم کم شنوایی:
- گوش‌دادن به تلویزیون و رادیو با صدای بلندتر
- درخواست از دیگران برای تکرار گفته‌هایشان
- چالش‌انگیز بودن درک سخنان افراد
- دوری‌گزیدن از اجتماع
- خستگی مفرط پس از شرکت در رخدادهای اجتماعی و گردهمایی‌ها
کاهش شنوایی موقت، عموما در اثر قرارگیری افراد در معرض اصوات بلند و ناهنجار، مانند شرکت در کنسرت‌ها یا شرایط شغلی، ناشی می شود. این نوع از کاهش شنوایی معمولا تنها چند ساعت به طول می‌انجامد. علائم آن شامل سختی در درک گفتگوهای روزمره، کاهش توانایی شنیدن اصوات محیطی و شنیدن صدای زنگ در گوش است. اگر فردی به صورت مداوم در معرض صداهای ناهنجار و بسیار بلند قرارگیرد، کم شنوایی موقت می‌تواند به کم شنوایی دائمی تبدیل شود.
علائم کم شنوایی در کودکان
تشخیص کم شنوایی در کودکان ممکن است دشواری‌های بسیاری به همراه داشته باشد، چرا که در این شرایط سنی امکان تبادل اطلاعات توسط کودک در ارتباط با مشکلاتی که تجربه می‌کند، وجود ندارد. در صورت بروز علائمی نظیر آن‌چه در ادامه می‌آید، می‌توان به بروز مشکلات شنوایی در کودکان مظنون شد:
- تاخیر در پاسخگویی به گفتار
- عفونت‌های مکرر گوش
- سابقه‌ی خانوادگی کم شنوایی (بعضی از انواع کاهش شنوایی ممکن است وراثتی باشند)
- برخی بیماری‌ها و سندرم‌های مرتبط با کم شنوایی از قبیل سندرم آلپورت و داون (Alport and Down syndrome)، سندرم آشر (Usher) یا سندرم استیکلر (Stickler)
- بیماری‌های عفونی نظیر سرخک و مننژیت
- عملکرد پایین‌تر از حد انتظار در مدرسه
- اختلال یادگیری در کودک
والدینی که نگران بروز مشکلات شنوایی در فرزند خود هستند باید این نگرانی‌ها را با متخصص اطفال یا پزشک خانوادگی خود در میان بگذارند و متعاقبا پیگیری‌های ضروری را با ارجاع به متخصص شنوایی انجام دهند. کم شنوایی د رکودکان ممکن اس با تفاوت هایی همراه باشد.برای شناخت انواع کم شنوایی و راه ها یدرمان ان به مقاله «کم شنوایی در کودکان» مراجعه نمایید.
کلام آخر
در مقاله امروز از مجموعه مقالات تیلا کلینیک، به بررسی علائم کم شنوایی پرداختیم و انواع کم شنوایی را نیز معرفی کردیم. برای آن که بتوانید علائم کم شنوایی را بهتر تشخیص دهید، ابتدا باید با انواع کم شنوایی آشنا شوید چرا که هر نوع کم شنوایی، علائم مخصوص به خود را دارد. در این مقاله، اطلاعات جامعی در زمینه علائم کم شنوایی و انواع کم شنوایی را در اختیار شما دوستان قرار دادیم تا با آگاهی از این اطلاعات، در صورتی که هر یک از این علائم را در خود و یا اطرافیانتان حس کردید، با شناختن نوع کم شنوایی که احتمال دارد بروز پیدا کند، برای درمان مناسب آن اقدام کنید.
